Dạng 1: Tính pH của dung dịch axit mạnh và bazơ mạnh

a. Tính pH của dung dịch axit mạnh

Quá trình điện li : HA \( \to \) H⁺ + A^–

Áp dụng công thức: pH = -log[H⁺] 

b. Tính pH của dung dịch bazơ mạnh

Quá trình điện li : BOH \( \to \) B⁺ + OH^–

Áp dụng công thức: pOH = -log[OH^–]  => pH = 14 – pOH

Dạng 2: Tính pH của dung dịch khi pha loãng

– Dung dịch axit có pH = x₁, thể tích V₁. Thêm nước để pha loãng đến thể tích V₂, pH = x₂

+ Độ pha loãng: ${\displaystyle \frac{V_2}{V_1}}={10}^{x_2–x_1}$

+ Thể tích nước thêm vào là:  V₂ – V₁ = V₁.(10^{x2 – x1} – 1)

– Dung dịch bazơ có pH = x₁, thể tích V₁. Thêm nước để pha  loãng đến thể tích V₂, pH = x₂

+ Độ pha loãng: ${\displaystyle \frac{V_2}{V_1}}={10}^{x_1–x_2}$

+ Thể tích nước thêm vào là:  V₂ – V₁ = V₁.(10^{x1 – x2} – 1)

Dạng 3: Tính pH của dung dịch thu được khi pha trộn 2 dung dịch không xảy ra phản ứng

– Tính thể tích của dung dịch thu được = tổng thể tích các dd pha trộn

– Trộn 2 dung dịch axit => $\sum n_{H^{+}}=n_{H^{+}(dd 1)}+n_{H^{+}(dd 2)}$

=>  $\left[H^{+}\right]=\frac{\sum n_{H^{+}}}{\sum V} \Rightarrow pH=–\log \left[H^{+}\right]$

– Trộn 2 dung dịch bazơ => $\sum n_{O{H}^{–}}=n_{O{H}^{–}(dd 1)}+n_{O{H}^{–}(dd 2)}$

=> $\left[\text{ O}{H}^{–}\right]={\displaystyle \frac{\sum n_{O{H}^{–}}}{\sum V}} \Rightarrow pOH=–\log \left[\text{ O}{H}^{–}\right]\Rightarrow \text{pH=14-pOH}$

Dạng 4: Tính pH của dung dịch sau phản ứng hóa học

– Tính tổng số mol H⁺ và tổng số mol OH^– và so sánh ion nào dư

– Thể tích dung dịch sau phản ứng = tổng thể tích các dung dịch đem trộn

=> tính nồng độ H⁺ hoặc nồng độ OH^– dư => pH

* pH_{dd sau phản ứng} < 7 $\iff$ H⁺ dư;

* pH_{dd sau phản ứng} > 7 $\Leftrightarrow$ OH^– dư